Gratuity Money Alert l ग्रेच्युटी म्हणजे एक रिवॉर्ड जो कर्मचार्‍याला मिळतो, जो कंपनी त्याच्या पाच किंवा त्याहून अधिक वेळा केलेल्या कामावर आधारित देते. जेव्हा एक कर्मचारी दीर्घ काळ एका कंपनीत सेवा देतो किंवा काम करतो, तेव्हा त्याला एक निश्चित कालावधीनंतर नोकरी सोडल्यावर कंपनीकडून निश्चित रक्कम दिली जाते. ह्या रकमे ला ग्रेच्युटी म्हणतात.
भारतात ग्रेच्युटी साठी पाच वर्षांची किमान कालमर्यादा ठरवली गेली आहे म्हणजे जर कोणताही कर्मचारी एका कंपनीत पाच वर्षे काम करतो, तर त्याला नोकरी सोडल्यावर कंपनीकडून रिवॉर्ड म्हणून ग्रेच्युटी दिली जाते. आज आम्ही तुम्हाला देशातील चालू ग्रेच्युटी नियमांबद्दल सांगणार आहोत.
कर्मचाऱ्यांची संख्या संबंधित नियम
जर एखाद्या कंपनीत 10 किंवा यापेक्षा जास्त कर्मचारी काम करत असतील, तर कंपनीने आपल्या कर्मचार्यांना ग्रॅच्युइटी म्हणून पैसे देणे अनिवार्य आहे. यामध्ये सरकारी आणि खाजगी दोन्ही कंपन्या समाविष्ट आहेत. यासोबतच दुकानं, फॅक्ट्रीज देखील यामध्ये समाविष्ट आहेत.
ग्रेच्युटी एक्टच्या अंतर्गत कंपनी रजिस्टर असावी
ग्रेच्युटी साठी अर्ज करण्याआधी तुम्हाला हे खात्रीने तपासायला हवे की तुमची कंपनी ग्रेच्युटी एक्टच्या अंतर्गत रजिस्टर आहे की नाही. कारण जर तुमची कंपनी रजिस्टर असेल तर नियमांनुसार तुम्हाला ग्रेच्युटीचं पेमेंट करायला हवं, पण जर कंपनी रजिस्टर नसेल तर ग्रेच्युटीचं पेमेंट करणे की नसणे हा कंपनीच्या इच्छेपेक्षा अवलंबून आहे.
कालावधी
भारतात ग्रेच्युटीच्या साठीची न्यूनतम काळ ५ वर्ष आहे. जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने कंपनीत ४ वर्षे आणि ८ महिने काम केले असेल, तर ते पाच वर्षे मानले जाईल. पण जर कर्मचाऱ्याने ४ वर्षे आणि ७ महिने कंपनीत काम केले असेल, तर ते ४ वर्षे मानले जाईल. अशा परिस्थितीत कर्मचाऱ्याला ग्रेच्युटी मिळणार नाही. यामध्ये नोटिस पीरियडला नोकरीच्या दिवसांत गणले जाईल.
नोकरी करत असलेल्या कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास
जर कोणत्या कर्मचाऱ्याची रिटायरमेंट किंवा जॉब सोडण्यापूर्वीच मृत्यू झाला, तर अशा परिस्थितीत कंपनीला कर्मचाऱ्याचे नॉमनीला ग्रॅच्युइटीचे पैसे द्यावे लागतील. इथे किमान कालावधीचा नियम लागू होणार नाही.
नियमानुसार ग्रेच्युटीची किती रक्कम मिळेल
(शेवटचा पगार) x (कंपनीमध्ये किती वर्षे काम केले) x (15/26). महिन्यातील रविवारचे 4 दिवस वीक ऑफ मानले जातात, त्यामुळे एका महिन्यात फक्त 26 दिवसांचेच गणन केले जाते आणि 15 दिवसांच्या आधारे ग्रेच्युटीची गणना होते.
उदाहरणार्थ, जर एखाद्या व्यक्तीने कंपनीमध्ये 20 वर्षे काम केले आणि तिचा अंतिम सॅलरी साधारणत: 25,000 रुपये असेल, तर तिच्या ग्रेच्युटीच्या रकमेसाठी आपण हा फॉर्मुला वापरू. या फॉर्मुलाच्या अनुसार त्या व्यक्तीची ग्रेच्युटी रक्कम 20x25000x15/26 = 2,88,461.54 रुपये असेल.
