Gratuity Money | सरकारी आणि खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना सलग पाच वर्षे ग्रॅच्युइटी मिळते. जेव्हा कर्मचारी नोकरी बदलतो किंवा नोकरी सोडतो किंवा 5 वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर निवृत्त होतो तेव्हा ही रक्कम मिळते. ग्रॅच्युइटी हे नियोक्त्याने दिलेल्या निष्ठेचे बक्षीस आहे. कर्मचाऱ्यांच्या हिताचे रक्षण करण्यासाठी 1972 मध्ये ‘ग्रॅच्युइटी पेमेंट अॅक्ट’ करण्यात आला. ज्या संस्थेत गेल्या 12 महिन्यांत कोणत्याही दिवशी 10 किंवा त्यापेक्षा जास्त कर्मचाऱ्यांनी काम केले असेल, ती संस्था ग्रॅच्युईटी कायद्याच्या कक्षेत येईल.
ही रक्कम EPF आणि पेन्शनपेक्षा वेगळी
ही सुविधा वेतन, भविष्य निर्वाह निधी आणि पेन्शनपेक्षा वेगळी आहे. ग्रॅच्युइटी सहसा निवृत्तीच्या वेळी दिली जाते. जर कर्मचाऱ्याने 5 वर्षांनंतर नोकरी सोडली किंवा बदलली तर त्याला ग्रॅच्युइटी मिळेल. जर कर्मचाऱ्याचा नोकरीदरम्यान मृत्यू झाला किंवा तो अपंग असेल तर 5 वर्षांपेक्षा कमी सेवेसाठी ग्रॅच्युइटी देखील मिळते. या बक्षिसामुळे कर्मचाऱ्यांना कंपनीशी दीर्घकाळ जोडून ठेवण्यास मदत होते. 5 वर्षांपेक्षा कमी कालावधीच्या सेवेवर ग्रॅच्युइटी मिळत नाही.
एखाद्या कर्मचाऱ्याला किती ग्रॅच्युइटी मिळेल हे त्याच्या मूळ मासिक वेतनावर आणि नोकरीच्या कालावधीवर अवलंबून असते. नियमानुसार 15 दिवसांच्या मूळ वेतनानुसार एक वर्षाची सेवा दिली जाते. महिन्यातील चार दिवस म्हणजे 26 दिवसांची रजा कमी करण्याच्या आधारे वर्षाची गणना केली जाते. काम किती होईल याचे एक सूत्र आहे-
एकूण ग्रॅच्युइटी = शेवटचा मूळ पगार x (15/26) x नोकरीची वर्षे
उदाहरणार्थ, जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने एक्सवायझेड कंपनीत 10 वर्षे काम केले असेल आणि त्याचे मूळ वेतन 40,000 रुपये असेल. आता ते नोकरी बदलत असल्याने त्यांची ग्रॅच्युइटी 2,30,769 लाख रुपये होईल. (40,000 x 15 x 10/26 = 2,30,769)
नोकरीचे वर्ष राउंड फिगरमध्ये मोजले जाते. जर कर्मचाऱ्याचा सेवा कालावधी 4 वर्ष 7 महिन्यांचा असेल तर त्याची गणना 5 वर्षांसाठी केली जाईल. नव्या नियमांनुसार केंद्रीय कर्मचाऱ्यांसाठी ग्रॅच्युइटीची कमाल मर्यादा 25 लाख आणि खासगी क्षेत्रासाठी 20 लाख रुपये आहे. संस्थेची इच्छा असेल तर ती विहित नियमांपेक्षाही जास्त ग्रॅच्युइटी देऊ शकते.
Disclaimer: म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.
