Gratuity on Salary | जर तुम्ही सरकारी किंवा खाजगी नोकरी करत असाल तर तुमच्यासाठी या महत्त्वाच्या माहितीची माहिती असणं खूप गरजेचं आहे. ग्रॅच्युइटीबद्दल तुम्हाला माहिती असणे आवश्यक आहे. ग्रॅच्युइटी म्हणजे कर्मचाऱ्याने पाच किंवा त्यापेक्षा अधिक कालावधीसाठी केलेल्या कामाबद्दल कंपनीकडून दिले जाणारे बक्षीस.
एखादा कर्मचारी एखाद्या कंपनीत दीर्घकाळ सेवा करतो किंवा काम करतो, तेव्हा ठराविक मुदतीनंतर नोकरी सोडल्यावर त्याला कंपनीकडून ठराविक रक्कम दिली जाते. या रकमेला ग्रॅच्युइटी म्हणतात. भारतात ग्रॅच्युइटीसाठी किमान पाच वर्षांची कालमर्यादा निश्चित करण्यात आली आहे, म्हणजेच एखादा कर्मचारी एखाद्या कंपनीत पाच वर्षे काम करत असेल तर नोकरी सोडल्यावर कंपनीकडून बक्षीस म्हणून ग्रॅच्युइटी दिली जाते.
एखाद्या कंपनीत 10 किंवा त्यापेक्षा अधिक कर्मचारी काम करत असतील तर कंपनीने आपल्या कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युइटी म्हणून रक्कम देणे बंधनकारक आहे. यात सरकारी आणि खासगी अशा दोन्ही कंपन्यांचा समावेश आहे. त्याचबरोबर दुकाने, कारखाने यांचाही त्याच्या कार्यक्षेत्रात समावेश आहे. ग्रॅच्युइटीसाठी अर्ज करण्यापूर्वी तुमची कंपनी ग्रॅच्युइटी अॅक्टअंतर्गत नोंदणीकृत आहे की नाही हे तपासून पाहावे.
कारण जर तुमची कंपनी रजिस्टर्ड असेल तर त्याला तुम्हाला नियमानुसार ग्रॅच्युइटी द्यावी लागेल, पण जर कंपनी रजिस्टर्ड नसेल तर ग्रॅच्युइटी द्यायची की नाही हे कंपनीच्या इच्छेवर अवलंबून असते.
ग्रॅच्युइटी मिळणारी रक्कम
ग्रॅच्युइटी (अंतिम वेतन) x (कंपनीत किती वर्षे काम केले) x (15/26) मोजण्याचा नियम आहे. महिन्यातील रविवारचे चार दिवस आठवड्याची सुट्टी म्हणून गणले जात नाहीत, त्यामुळे एका महिन्यात केवळ 26 दिवस मोजले जातात आणि 15 दिवसांच्या आधारे ग्रॅच्युइटी मोजली जाते. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या व्यक्तीने कंपनीसाठी 20 वर्षे काम केले असेल आणि त्याचा शेवटचा पगार सुमारे 25,000 रुपये असेल तर आम्ही त्याची ग्रॅच्युइटी रक्कम शोधण्यासाठी हा फॉर्म्युला लागू करू. या सूत्रानुसार व्यक्तीच्या ग्रॅच्युइटीची रक्कम 20x25000x15/26 = 2,88,461.54 रुपये असेल.
कर्मचाऱ्यांसाठी नवे लेबर कोड बिल
या नव्या लेबर कोडच्या अंमलबजावणीनंतर खासगी आणि सरकारी विभाग आणि कंपन्यांमध्ये काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांचे वेतन, सुट्ट्या, भविष्य निर्वाह निधी, ग्रॅच्युइटी शी संबंधित नियमांमध्ये मोठे बदल होणार आहेत. याचा सर्वात मोठा फायदा निवृत्त होणाऱ्या किंवा नोकरी बदलणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना होणार आहे, कारण ग्रॅच्युईटीच्या नियमांमध्ये निश्चित केलेली 5 वर्षांची कालमर्यादा एक वर्षापर्यंत कमी केली जाऊ शकते. म्हणजेच आता एक वर्षानंतर नोकरी बदलणाऱ्या कर्मचाऱ्यांनाही ग्रॅच्युईटी मिळू शकते.
Disclaimer: म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.
