My Gratuity Money | ग्रॅच्युइटी भरणे म्हणजे एखाद्या कर्मचाऱ्याला त्याच्या निवृत्तीनंतर एकरकमी दिला जाणारा ‘परिभाषित लाभ’ होय. सोप्या भाषेत सांगायचे झाले तर ग्रॅच्युइटी म्हणजे एखाद्या कर्मचाऱ्याला त्याच्या सेवेची दखल घेऊन पार्टिंग गिफ्ट म्हणून दिले जाणारे पैसे होय. ग्रॅच्युईटी देण्याच्या तरतुदी पेमेंट ऑफ ग्रॅच्युईटी अॅक्ट 1972 नुसार नियंत्रित केल्या जातात.
एका कर्मचाऱ्याला ग्रॅच्युइटीची जास्तीत जास्त रक्कम 20 लाख रुपये दिली जाऊ शकते. तथापि, नियोक्ता विहित मर्यादेपेक्षा जास्त ग्रॅच्युइटी देऊ शकतो. ग्रॅच्युइटी ची रक्कम कर्मचाऱ्याला त्याच्या निवृत्तीच्या वेळी किंवा समाप्तीच्या वेळी किंवा कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास कायदेशीर वारसदाराला दिली जाते.
ग्रॅच्युइटी देण्याकरिता प्रत्येक ‘सेवा पूर्ण वर्ष’ किंवा सेवेच्या प्रत्येक सलग वर्षासाठी गणना केली जाते. अखंडित सेवा दिल्यास कर्मचाऱ्याने सलग एक वर्ष सेवा पूर्ण केल्याचे समजले जाते.
कर्मचाऱ्याला ग्रॅच्युइटी दिली जाते
एखाद्या कर्मचाऱ्याने सलग पाच वर्षे सेवा केल्यानंतर त्याची नोकरी संपुष्टात आल्यावर त्याला ग्रॅच्युइटी दिली जाते. कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास सलग पाच वर्षे सेवा देणे बंधनकारक नाही.
ग्रॅच्युइटी गणना
पूर्ण झालेल्या सेवेच्या प्रत्येक वर्षातील 15 दिवसांचे वेतन (बेसिक + डीए) गणनेसाठी विचारात घेतले जाते. मासिक वेतनाची 26 ने विभागणी करून कर्मचाऱ्याचे दैनंदिन वेतन मोजले जाते.
कर्मचाऱ्याने सहा महिन्यांपेक्षा जास्त काळ केलेली सेवा एक वर्ष मानली जाते.
कर्मचाऱ्याच्या दैनंदिन वेतनाची गणना करण्यासाठी, मासिक वेतन (Last Drawn Basic + महागाई भत्ता) 26 ने विभागला जातो आणि परिणाम सेवेच्या वर्षांच्या संख्येच्या 15 पट गुणाकार केला जातो. पुढे उदाहरण समजून घ्या
ग्रॅच्युइटी = (बेसिक + डीए) x 15/26 x वर्षांची संख्या.
उदाहरणार्थ :
जर एखादा कर्मचारी 01-08-2005 रोजी नोकरीवर रुजू झाला असेल आणि निवृत्त झाला असेल किंवा 30-04-2019 रोजी त्याची नोकरी संपुष्टात आली असेल, शेवटचा मूळ पगार 20,000 रुपये आणि महागाई भत्ता 12000 रुपये असेल तर त्याची ग्रॅच्युइटी खालीलप्रमाणे असेल:
(रु. 20,000+12000)x 15/26 x 14 = 2,58,461.5 रुपये
टीप: येथे कर्मचाऱ्याने 14 वर्षे सेवा पूर्ण केली आहे. त्यांच्या पहिल्या वर्षातील सात महिने (ऑगस्ट 2005 ते मार्च 2006) सहा महिन्यांपेक्षा अधिक सेवेचे असल्याने एक वर्ष म्हणून गणले जातील.
Disclaimer: म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.
