UNFPA Report | झपाट्याने वाढणाऱ्या वयोवृद्ध लोकसंख्येसह भारत एक वृद्धांचा देश बनेल, संयुक्त राष्ट्राचा रिपोर्ट

Elderly Population Increasing Rapidly India | भारतात वृद्धांची संख्या अभूतपूर्व वेगाने वाढत आहे. शतकाच्या मध्यापर्यंत ती मुलांची लोकसंख्या ओलांडू शकते. यूएनएफपीएच्या (युनायटेड नेशन्स पॉप्युलेशन फंड) नव्या अहवालात हा दावा करण्यात आला आहे. त्यात म्हटले आहे की, येत्या दशकांमध्ये तरुण भारत झपाट्याने वृद्ध होणाऱ्या समाजात रूपांतरित होईल.

जगात किशोरवयीन मुले आणि तरुणांची लोकसंख्या सर्वाधिक भारतात आहे. यूएनएफपीएच्या ‘इंडिया एजिंग रिपोर्ट २०२३’नुसार, राष्ट्रीय स्तरावर वृद्धांच्या (६०+ वर्षे) लोकसंख्येचा वाटा २०२१ मधील १०.१ टक्क्यांवरून २०३६ मध्ये १५ टक्के आणि २०५० मध्ये २०.८ टक्क्यांपर्यंत वाढण्याचा अंदाज आहे.

लहान मुलांपेक्षा वृद्धांची संख्या जास्त असेल
या शतकाच्या अखेरीस देशाच्या एकूण लोकसंख्येत वृद्धांची संख्या ३६ टक्क्यांहून अधिक असेल. २०१० पासून १५ वर्षांखालील वयोगटात घट झाली आहे तसेच वृद्धांच्या संख्येत झपाट्याने वाढ झाली आहे, हे भारतातील वृद्धत्वाचा वेग दर्शविते. भारतात वृद्धांची लोकसंख्या अभूतपूर्व वेगाने वाढत असून शतकाच्या मध्यापर्यंत ती मुलांच्या लोकसंख्येपेक्षा अधिक होईल, अशी अपेक्षा या अहवालात व्यक्त करण्यात आली आहे.

2050 च्या चार वर्षांपूर्वी भारतातील वृद्ध लोकसंख्येचा आकार 0 ते 14 वयोगटातील मुलांच्या लोकसंख्येपेक्षा जास्त असेल. तोपर्यंत १५-५९ वयोगटातील लोकसंख्येतही घट दिसून येईल. आजचा तुलनेने तरुण भारत येत्या काही दशकांत झपाट्याने वृद्ध होणारा समाज बनेल यात शंका नाही. खरं तर, वृद्धत्वाच्या अनुभवासह लोकसंख्येच्या वयाच्या रचनेत लक्षणीय फरक आहेत. दक्षिण भागातील बहुतांश राज्ये आणि हिमाचल प्रदेश आणि पंजाबसारख्या निवडक उत्तरेकडील राज्यांमध्ये 2021 मध्ये वृद्ध लोकसंख्येचे प्रमाण राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा जास्त असल्याने 2036 पर्यंत ही दरी आणखी वाढण्याची शक्यता आहे, असे अहवालात म्हटले आहे.

गेल्या काही दशकांत वृद्धांची लोकसंख्या झपाट्याने वाढली
बिहार आणि उत्तर प्रदेशसारख्या राज्यांमध्ये उच्च प्रजनन दर आहे आणि लोकसंख्येच्या संक्रमणात पिछाडीवर आहेत, 2021 ते 2036 दरम्यान वृद्ध लोकसंख्येच्या टक्केवारीत वाढ होण्याची अपेक्षा आहे, परंतु हे प्रमाण भारतीय सरासरीपेक्षा कमी राहील, असे अहवालात म्हटले आहे. भारतात १९६१ पासून वृद्धांच्या लोकसंख्येत मध्यम ते उच्च गतीने वाढ झाली असून २००१ पूर्वी ही गती मंदावली होती, परंतु येत्या दशकात ती झपाट्याने वाढण्याची शक्यता आहे, असे अहवालात म्हटले आहे.

१९६१ ते १९७१ या काळात भारतातील वृद्धांची दशकीय वाढ ३२ टक्क्यांवरून १९८१-१९९१ मध्ये ३१ टक्क्यांवर आली आहे, असे या अहवालात म्हटले आहे. १९९१ ते २००१ या काळात (३५ टक्के) विकासदर वाढला असून २०२१ ते २०३१ या कालावधीत तो ४१ टक्क्यांवर जाण्याचा अंदाज आहे. 2021 च्या लोकसंख्येच्या अंदाजानुसार, भारतात 100 मुलांमागे 39 वृद्ध व्यक्ती आहेत.

News Title : UNFPA Report Elderly Population Increasing Rapidly India 28 September 2023.