Gratuity Money Rule | खाजगी क्षेत्रात काम करणाऱ्यांना ग्रॅच्युइटी मिळते. परंतु ग्रॅच्युईटीसंदर्भातील अनेक प्रश्न कर्मचाऱ्यांच्या मनात फिरत असतात. एखाद्या कंपनीत सलग पाच वर्षे काम केल्यानंतरच कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युइटीचा लाभ मिळतो, असे सर्वसाधारणपणे मानले जाते. नव्या कामगार संहितेत ग्रॅच्युइटीच्या नियमांमध्ये बदल करण्याचे संकेत सरकारने दिले होते. मात्र, याबाबत सध्या तरी काहीही स्पष्ट झालेले नाही. सातत्यपूर्ण सेवेच्या बदल्यात कंपन्या आपल्या कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युईटी देऊन त्यांचे आभार मानतात.
ग्रॅच्युइटी म्हणजे काय?
कंपनीकडून आपल्या कर्मचाऱ्यांना ग्रॅच्युइटी दिली जाते. एक प्रकारे सतत सेवेच्या मोबदल्यात कंपनीच्या वतीने कर्मचाऱ्याचे श्रेय म्हणून व्यक्त केले जाते.
सर्व खाजगी कर्मचारी ग्रॅच्युइटीसाठी पात्र आहेत का?
पेमेंट अँड ग्रॅच्युइटी कायदा देशातील सर्व कंपन्या, कारखाने, खाणी, तेलक्षेत्रे, बंदरे आणि रेल्वे यांना लागू होतो. तसेच १० पेक्षा जास्त लोकांना रोजगार देणारी दुकाने आणि कंपन्यांच्या कर्मचाऱ्यांनाही ग्रॅच्युइटीचा लाभ मिळतो.
किती वर्षे नोकरीनंतर ग्रॅच्युइटी मिळते?
कोणत्याही कंपनीत सलग 5 वर्षे काम करणारे कर्मचारी ग्रॅच्युइटीसाठी पात्र ठरतात. परंतु काही प्रकरणांमध्ये 5 वर्षांपेक्षा कमी सेवेवरही ग्रॅच्युइटीचा लाभ मिळतो. ग्रॅच्युइटी कायद्याच्या कलम २ अ मध्ये ‘सलग काम’ अशी स्पष्ट व्याख्या करण्यात आली आहे. यानुसार अनेक कर्मचाऱ्यांना पूर्ण ५ वर्षे काम न करताही ग्रॅच्युइटीचा लाभ मिळू शकतो.
5 वर्षापूर्वी ग्रॅच्युइटीचा फायदा मिळतो का?
ग्रॅच्युइटी कायद्याच्या कलम २ अ नुसार फक्त भूमिगत खाणींमध्ये काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांनी आपल्या कंपनीसोबत सलग ४ वर्षे १९० दिवस पूर्ण केल्यास त्यांना ग्रॅच्युइटीचा लाभ मिळतो. तर इतर संस्थांमध्ये काम करणारे कर्मचारी ४ वर्षे २४० दिवस (म्हणजे ४ वर्षे ८ महिने) काम केल्यानंतर ग्रॅच्युइटीसाठी पात्र ठरतात.
नोटीस कालावधी देखील ग्रॅच्युइटीमध्ये ग्राह्य धरला जातो का?
अर्थात, नोटीसचा कालावधी ग्रॅच्युइटी टाइम कॅलक्युलेशनमध्ये गणला जातो की नाही याबद्दल अनेकजण संभ्रमात आहेत. नियम स्पष्टपणे सांगतो की नोटीस कालावधी ‘निरंतर सेवा’ मध्ये गणला जातो, म्हणून नोटीस कालावधी ग्रॅच्युइटीमध्ये जोडला जातो.
ग्रॅच्युइटीमध्ये रक्कम कशी मोजली जाते?
ग्रॅच्युइटीची एकूण रक्कम = (अंतिम वेतन) x (१५/२६) x (कंपनीत किती वर्षे काम केले).
एक उदाहरण घ्या –
समजा तुम्ही एकाच कंपनीत सलग 7 वर्षे काम केले. अंतिम वेतन 35000 रुपये (मूल वेतन और महंगाई भत्ता सहित) है। तर हिशेब काहीसा असा असेल- (३५०००) x (१५/२६) x (७)= रु. १,४१,३४६. एका कर्मचाऱ्याला जास्तीत जास्त २० लाख रुपयांपर्यंत ग्रॅच्युइटी मिळू शकते.
महत्वाचं : तुम्हाला हा लेख/बातमी आवडली असेल तर नक्की शेअर करा आणि महाराष्ट्रनामाला फॉलो करा. तसेच शेअर बाजारातील गुंतवणुकीसंदर्भात तज्ज्ञांनी दिलेल्या सल्ल्याशी आमचा काहीही संबंध नाही. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. शेअर खरेदी/विक्री हा बाजार तज्ज्ञांचा सल्ला आहे. म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. त्यामुळे कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.
