My EPF Money | निवृत्तीनंतर पेन्शनची व्यवस्था होत नसल्याची चिंता खासगी कर्मचाऱ्यांना सहसा सतावते. म्हणजे वर्षानुवर्षे कंपनीत काम करूनही म्हातारपण आरामात जाईल की नाही, अशी शक्यता असते. मात्र, संघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांसाठी ईपीएस (एम्प्लॉई पेन्शन स्कीम) सुविधा आहे.
कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO) ही पेन्शन योजना निवृत्तीनंतर खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांच्या सामाजिक सुरक्षेसाठी चालते. मात्र, या योजनेत कमाल वेतन (बेसिक+डीए) आणि नोकरीसह मर्यादा निश्चित करण्यात आली आहे. खाजगी नोकरीतून निवृत्तीनंतर पेन्शन मिळू शकते हे सोप्या गणिताने समजून घेऊया.
EPS मध्ये सध्याचे पेन्शन नियम काय आहेत?
ईपीएससाठी कमाल सरासरी वेतन (बेसिक सॅलरी + डीए) 15,000 रुपये आहे. तसेच पेन्शनसाठी कमाल सेवा 35 वर्षांपर्यंत आहे. वयाची 58 वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर कर्मचाऱ्याला पेन्शन मिळते. जाणून घ्या ईपीएस पेन्शन 1,000 रुपये आहे. पेन्शनसाठी किमान 10 वर्षे नोकरीत राहणे आवश्यक आहे. 50 वर्षांनंतर आणि वयाच्या 58 व्या वर्षापूर्वी पेन्शन घेण्याचा पर्याय आहे.
मात्र, पहिली पेन्शन घेतल्यावर कमी झालेली पेन्शन मिळणार आहे. त्यासाठी फॉर्म 10 डी भरावा लागेल. कर्मचाऱ्याच्या मृत्यूनंतर कुटुंबाला पेन्शन मिळते. जर सेवेचा इतिहास 10 वर्षांपेक्षा कमी असेल तर त्यांना वयाच्या 58 व्या वर्षी पेन्शनची रक्कम काढण्याचा पर्याय मिळेल.
ईपीएफओ प्रत्येक महिन्याला कर्मचाऱ्याच्या मूळ वेतन + डीएच्या 12 टक्के रक्कम ईपीएफ खात्यात जमा करतो. मालकाचे योगदान तेवढेच आहे. यातील 8.33 टक्के रक्कम कर्मचारी पेन्शन फंडात (ईपीएस फंड) आणि उर्वरित 3.67 टक्के रक्कम पीएफ खात्यात जाते.
कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF) खात्यात कर्मचाऱ्याच्या मूळ वेतन आणि महागाई भत्त्याच्या 12 टक्के वाटा असतो. मात्र, मालकाचे 12 टक्के पैसे दोन भागांत जमा होतात. नियोक्त्याच्या 12% योगदानापैकी 8.33% कर्मचारी पेन्शन खात्यात आणि उर्वरित 3.67% ईपीएफ खात्यात जमा होते.
EPS फॉर्म्युला: पेन्शन फॉर्म्युला समजून घ्या
ईपीएसमध्ये तुम्हाला किती पेन्शन मिळेल याचा हिशोब करण्याचा सोपा फॉर्म्युला आहे. ईपीएस = सरासरी वेतन x पेन्शनेबल सेवा/पेन्शनयोग्य सेवा 70. इथे सरासरी पगार म्हणजे बेसिक सॅलरी + डीए. ज्याची गणना गेल्या 12 महिन्यांच्या आधारे केली जाते. जास्तीत जास्त पेन्शनपात्र सेवा 35 वर्षे आहे. आता जास्तीत जास्त योगदान आणि नोकरीचे वर्ष – 15000 x 35/- वर ईपीएस गणनेद्वारे पेन्शन समजून घ्या 70 = ₹7,500 रुपये प्रतिमहिना . म्हणजेच सध्याच्या नियमानुसार निवृत्तीनंतर खासगी नोकरी करणाऱ्यांना ईपीएसच्या माध्यमातून जास्तीत जास्त 7,500 हजार आणि किमान 1,000 रुपये पेन्शन मिळणार आहे.
