Pump And Dump | शेअर बाजारात गुंतवणूक करणाऱ्या प्रत्येकालाच बाजाराची पूर्ण माहिती असतेच असे नाही. याच कारणामुळे बहुतांश गुंतवणूकदार शेअर्सची विक्री आणि खरेदी करताना तज्ज्ञांच्या मताला खूप महत्त्व देतात. काही लोक बाजार सल्लागार बनून गुंतवणूकदारांच्या या सवयीचा फायदा घेऊन गुंतवणूकदारांची फसवणूक करतात. त्यांनी यापूर्वी खरेदी केलेल्या शेअर्सची चुकीची माहिती देऊन गुंतवणूकदारांना त्यात पैसे गुंतविण्यास सांगतात. त्यानंतर किंमत वाढली की ते स्वत:च आपले शेअर्स विकतात. शेअर बाजारात याला पंप अँड डम्प घोटाळा म्हणतात. पंप अँड डंप हा शेअर बाजारातील सर्वात जुना घोटाळा आहे. यासाठी यु-ट्यूब आणि टेलिग्राम या माध्यमांचा सर्वाधिक वापर केला जातो.
गुंतवणूकदारांची फसवणूक होते
आजही पंप आणि डम्पच्या माध्यमातून गुंतवणूकदारांची फसवणूक होत आहे. टेलिग्राम, यू ट्यूब, व्हॉट्सअॅप अशा प्लॅटफॉर्मवर फेक शेअर टिप्सचे रॅकेट फोफावत आहे. मार्केट गुरूंच्या वेशात बसलेले घोटाळेबाज बनावट शेअर टिप्सच्या मदतीने येथे आपले दुकान चालवत आहेत. जानेवारी २०२२ मध्ये सिक्युरिटीज एक्स्चेंज बोर्ड ऑफ इंडियाने (सेबी) टेलिग्रामच्या ‘बुल रन’ नावाच्या चॅनेलला चाप लावला. हे चॅनेल 6 जण चालवत होते. ते स्वत: शेअर्स विकत घ्यायचे, नंतर त्यांना ग्रुपमध्ये ठेवायचे आणि भाव वाढण्याची वाट बघायचे आणि भाव वाढायच्या आतच हे शेअर्स विकायचे. असे करून या सहा जणांनी २ कोटी ८४ लाख रुपयांचा बेकायदा नफा कमावला होता.
काय आहे पंप आणि डंप घोटाळा
हा घोटाळा करणाऱ्या लोकांचा एकच हेतू असतो – आधी शेअर्सची किंमत वाढवा, भोळ्याभाबड्या गुंतवणूकदारांना बनावट टिप्स देऊन ते विकत घ्यायला पटवून द्या आणि मग एक दिवस नफा कमी करून निघून जा. एका धोरणांतर्गत, हे बनावट बाजारातील गुरू आधीच काही शेअर्स खरेदी करून मोठ्या प्रमाणात बसले आहेत. मग टेलिग्राम, यूट्यूब, व्हॉट्सअॅप आणि फेसबुकसारख्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर हे शेअर्स खरेदी करण्याची शिफारस करतात.
ते स्वत: थोडीफार खरेदी करत राहतात, जेणेकरून शेअरमध्ये थोडी वाढ होते. ठगांच्या योजनांपासून अनभिज्ञ राहून सर्वसामान्य गुंतवणूकदार सततची वाढ पाहून शेअरमध्ये पैसे गुंतवतात. यामुळे शेअर्सची किंमत अनेक पटींनी वाढते. मग आधीच कवडीमोल भावात शेअर्स खरेदी केलेले हे ठग नफा बुक करून निघून जातात. मोठ्या प्रमाणावर शेअर्सची विक्री होत असल्याने शेअरचे भाव सपाटून पडतात. यामुळे सामान्य गुंतवणूकदाराचे खूप नुकसान होते आणि त्याच्याजवळ पश्चात्तापाशिवाय काहीच उरत नाही. काही प्रकरणांमध्ये हा शेअर ९० टक्क्यांपर्यंत घसरला. असे काही घोटाळेच उघडकीस येतात. बहुतेक प्रकरणे कमी राहतात.
अशाप्रकारे फसवणूक टाळा
शेअर बाजारात पैसे गुंतविणाऱ्या गुंतवणूकदारांनी अशी गाठ बांधली पाहिजे की, शेअर बाजारात पैसे गुंतवून एका रात्रीत श्रीमंत होता येत नाही. खरंच काही चांगलं असेल तर ते चांगलंच होत राहील. त्यामुळे घाईगडबडीत गुंतवणुकीचा कोणताही निर्णय घेऊ नका. ट्विटर, यूट्यूब, व्हॉट्सअॅप आदींवर मिळालेल्या टिप्सवर लगेच शेअर्स विकू नका किंवा खरेदी करू नका.
गुंतवणुकीपूर्वी कंपनीची माहिती मिळवा
एखाद्या कंपनीत गुंतवणूक करण्यासाठी टिप्स मिळत असतील तर सर्वात आधी कंपनीची माहिती मिळवा. सहसा, कॅमेरे अज्ञात कंपन्यांचे समभाग खरेदी करण्यास सांगतात. त्यांचे शेअर्सही स्वस्त असून पब्लिक डोमेनमध्ये कंपनीविषयी फारशी माहिती नाही. म्हणूनच कोणत्याही कंपनीच्या शेअर्समध्ये पैसे गुंतवण्यापूर्वी नेहमी चेक करा. शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यासाठी तुम्ही नवीन असाल, तर थेट शेअरमध्ये गुंतवणूक करण्याऐवजी म्युच्युअल फंड किंवा ईटीएफमध्ये गुंतवणूक सुरू करा.
तक्रार कुठे करायची
अशा टिप्सबद्दल तक्रार करण्यासाठी सेबी आणि बीएसई आणि एनएसई या दोन्ही प्रमुख शेअर बाजारांच्या साइटवर ईमेल आयडी आणि फोन नंबर देण्यात आले आहेत. [email protected] या +91 8291833676. तुम्ही तक्रार करू शकता. तक्रारींच्या आधारे बीएसई आणि एनएससी अशा संशयास्पद कंपन्यांची यादी तयार करून त्यात नवनवीन नावांची भर घालत राहतात, त्यात गुंतवणुकीच्या टिप्स अधिक फिरतात. सेबी किंवा एक्स्चेंजमध्ये मोठी गडबड आढळल्यास, अशा कंपन्यांमधील व्यापारही जोपर्यंत वादांमुळे पूर्णपणे दूर होत नाही तोपर्यंत बंद केला जातो.
महत्वाचं : तुम्हाला हा लेख/बातमी आवडली असेल तर नक्की शेअर करा आणि महाराष्ट्रनामाला फॉलो करा. तसेच शेअर बाजारातील गुंतवणुकीसंदर्भात तज्ज्ञांनी दिलेल्या सल्ल्याशी आमचा काहीही संबंध नाही. शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला नक्की घ्या. शेअर खरेदी/विक्री हा बाजार तज्ज्ञांचा सल्ला आहे. म्युच्युअल फंड आणि शेअर बाजारातील गुंतवणूक ही जोखमींवर आधारित असते. त्यामुळे कोणत्याही आर्थिक नुकसानीस महाराष्ट्रनामा डॉट कॉम जबाबदार राहणार नाही.
